(HQ Online) Trong 15 năm kể từ thời điểm thị trường trái phiếu chính phủ (TPCP) chuyên biệt được chính thức khai trương đi vào hoạt động, Bộ Tài chính đã tập trung hoàn thiện đồng bộ khung pháp lý và phát triển thị trường sơ cấp, thứ cấp, qua đó xây dựng thị trường TPCP phát triển cả chiều rộng lẫn chiều sâu. Đến nay, thị trường TPCP đã thực hiện tốt chức năng huy động vốn cho NSNN, phục vụ đầu tư phát triển.

Trong thời gian qua, ngân sách Nhà nước đã huy động được 3,37 triệu tỷ đồng thông qua phát hành TPCP. Ảnh: ST

Huy động được 3,37 triệu tỷ đồng

Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Bùi Văn Khắng, thị trường TPCP đã có sự tăng trưởng nhanh và đồng bộ, giúp Chính phủ, chính quyền địa phương huy động vốn cho đầu tư phát triển ở trung ương, địa phương và giúp các ngân hàng chính sách huy động vốn thực hiện các chương trình tín dụng chính sách của Nhà nước.

Trong 15 năm qua, Chính phủ đã huy động được 3,37 triệu tỷ đồng thông qua phát hành TPCP, chiếm hơn 80% khối lượng huy động vốn hàng năm; quy mô thị trường TPCP hiện ở mức 23% GDP, tăng 18 lần khi TPCP được đưa vào giao dịch tại Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội năm 2009. Thông qua thị trường trái phiếu, 2 ngân hàng chính sách đã huy động được 476.601 tỷ đồng; chính quyền các địa phương đã huy động được 39.893 tỷ đồng.

Cũng theo Thứ trưởng Bùi Văn Khắng, với sự phát triển của thị trường TPCP, Bộ Tài chính đã chủ động tái cơ cấu lại danh mục nợ TPCP theo hướng vừa kéo dài kỳ hạn vừa giảm lãi suất để đảm bảo an toàn nợ công (hiện nay, kỳ hạn còn lại bình quân danh mục là 9,05 năm, tăng khoảng 3 lần so với năm 2009), đồng thời tái cơ cấu lại hệ thống các nhà đầu tư theo hướng tăng cường nhà đầu tư dài hạn như Bảo hiểm xã hội, các doanh nghiệp bảo hiểm để thị trường hoạt động ổn định, vững chắc.

Bà Phan Thị Thu Hiền, Vụ trưởng Vụ Tài chính ngân hàng, Bộ Tài chính cho biết, công tác huy động vốn TPCP đã góp phần tái cơ cấu hình thức vay của Chính phủ. Trong điều kiện thị trường thuận lợi, Kho bạc Nhà nước đã tập trung phát hành TPCP kỳ hạn dài từ 10 năm trở lên, qua đó kéo dài kỳ hạn còn lại của danh mục nợ TPCP lên 9,05 năm thời điểm tháng 11/2024. Đồng thời, lãi suất phát hành liên tục giảm từ mức 6-8% trước năm 2014 xuống 2-4% hiện nay.

Bên cạnh đó, trên thị trường thứ cấp, các sản phẩm giao dịch ngày càng đa dạng. Ngoài 2 sản phẩm cơ bản là Outright và Repos đã triển khai sản phẩm bán kết hợp mua lại, giao dịch vay và cho vay. Ngày 4/7/2019, sản phẩm hợp đồng tương lai TPCP kỳ hạn 5 năm được chính thức đưa vào giao dịch. “Những kết quả đạt được của thị trường TPCP và tái cơ cấu lại danh mục nợ Chính phủ đã góp phần cải thiện hệ số tín nhiệm quốc gia, được S&P và Fitch xếp hạng ở mức BB+”, bà Phan Thị Thu Hiền khẳng định.

Nhiệm vụ tất yếu

Bên cạnh đó, cơ sở hạ tầng thông tin về đăng ký, lưu ký, niêm yết, giao dịch và thanh toán chứng khoán đã được Sở Giao dịch Chứng khoán và Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán nâng cấp qua từng giai đoạn, đảm bảo cho thị trường giao dịch hoạt động an toàn, rút ngắn thời gian từ khi phát hành đến khi giao dịch là 2 ngày.

Đánh giá về vấn đề này, ông Bùi Hoàng Hải, Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết, thị trường TPCP có quy trình thanh toán giao dịch và niêm yết rất hiện đại. Từ năm 2017, việc thanh toán TPCP đã được chuyển từ ngân hàng thương mại sang Ngân hàng Nhà nước, đảm bảo an toàn cho hoạt động thanh toán phù hợp với thông lệ quốc tế.

“Quốc hội cũng mới thông qua Nghị quyết về đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam với 1,7 triệu tỷ đồng, dự kiến trong 10 năm sẽ cơ bản hoàn thành. Tất cả những mục tiêu đó đều cần huy động một nguồn vốn khổng lồ từ nhà nước và xã hội. Theo đó, việc tiếp tục phát triển thị trường TPCP là kênh huy động vốn chủ yếu cho Chính phủ, ngân hàng chính sách và chính quyền các địa phương, đồng thời là sản phẩm đầu tư có tính thanh khoản, an toàn và hiệu quả đối với nhà đầu tư là một trong những nhiệm vụ tất yếu để góp phần phát triển kinh tế - xã hội của đất nước”, Thứ trưởng Bộ Tài chính Bùi Văn Khắng nhấn mạnh.

Theo đó, Việt Nam sẽ phát triển thị trường TPCP làm nòng cốt để phát triển thị trường trái phiếu, đáp ứng yêu cầu huy động vốn cho ngân sách nhà nước trong giai đoạn 2025 - 2030. Trong đó, đối với thị trường sơ cấp, phát hành đều đặn các sản phẩm trái phiếu gắn với tái cơ cấu danh mục nợ TPCP theo hướng bền vững, đảm bảo có đầy đủ kỳ hạn trái phiếu từ 3 - 30 năm. Đối với thị trường thứ cấp, tiếp tục cải tiến mô hình tổ chức thị trường và hệ thống giao dịch; cải tiến chế độ thông tin, báo cáo giao dịch, tiến tới xây dựng một đường cong lãi suất chuẩn cho thị trường tài chính.

Cùng với đó, nâng cao vai trò của nhà tạo lập thị trường với đầy đủ quyền lợi và nghĩa vụ trên thị trường sơ cấp và thứ cấp; mở rộng cơ sở nhà đầu tư, khuyến khích sự tham gia của nhà đầu tư nước ngoài.

Trong thời gian tới, Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cũng tiếp tục tăng cường phối hợp trong điều hành thị trường tài chính, thị trường trái phiếu. Phát triển đồng bộ các cấu phần của thị trường tài chính như thị trường phái sinh, thị trường tiền tệ, ngoại hối để hỗ trợ cho sự phát triển của thị trường TPCP và thêm kênh đầu tư cho các nhà đầu tư trên thị trường. Bên cạnh đó, tăng cường hội nhập quốc tế, hợp tác với các tổ chức quốc tế, kết nối với các nhà đầu tư nước ngoài để thu hút tham gia vào thị trường TPCP.

Hoài Anh