Chính sách tài chính thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng bền vững ở Việt Nam

Chính sách tài chính thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng bền vững ở Việt Nam 22/09/2023 16:36:00 1436

Cỡ chữ:A- A+
Tương phản:Giảm Tăng

Chính sách tài chính thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng bền vững ở Việt Nam

22/09/2023 16:36:00

Sáng ngày 22/9/2023 tại thành phố Hồ Chí Minh, Trường Đại học Tài chính - Marketing phối hợp với Viện Chiến lược và Chính sách tài chính - Bộ Tài chính, Học viện Ngân hàng, Trường Đại học Kinh tế - Đại học Đà Nẵng, Trường Kinh tế - Đại học Cần Thơ tổ chức Hội thảo khoa học quốc gia với chủ đề “Tài chính cho phát triển bền vững”. TS. Lê Thị Thùy Vân, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách tài chính đại diện Viện Chiến lược và Chính sách tài chính, Bộ Tài Chính tham dự và phát biểu tại Hội thảo.

TS. Lê Thị Thùy Vân, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách tài chính (Bên trái), Bộ Tài chính phát biểu tham luận tại Hội thảo

Hệ thống chính sách tài chính được hoàn thiện

Phát biểu tại Hội thảo, TS. Lê Thị Thùy Vân, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách tài chính, Bộ Tài chính cho biết, sản xuất và tiêu dùng bền vững không chỉ là xu hướng mà còn là yêu cầu cấp bách của thực tiễn và được định hướng trong các văn bản pháp luật của Việt Nam. Chương trình hành động quốc gia về sản xuất và tiêu dùng bền vững giai đoạn 2021 - 2030 đã đề ra mục tiêu tổng quát nhằm thúc đẩy quản lý, khai thác và sử dụng hiệu quả, bền vững tài nguyên, nhiên nguyên vật liệu; thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng bền vững trên nền tảng đổi mới, sáng tạo, thực hành và phát triển các mô hình sản xuất và tiêu dùng bền vững, hướng đến phát triển nền kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam. Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2050 đặt ra mục tiêu tăng trưởng xanh góp phần thúc đẩy cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, đạt được thịnh vượng về kinh tế, bền vững về môi trường và công bằng về xã hội. Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (sửa đổi) được Quốc hội thông qua vào ngày 20/6/2023 cũng đã bổ sung quy định, chính sách về thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng bền vững.

Thực hiện Chương trình hành động quốc gia về sản xuất và tiêu dùng bền vững giai đoạn 2021 - 2030, thời gian qua, chính sách tài chính đã từng bước được hoàn thiện, hướng đến sản xuất và tiêu dùng bền vững, thông qua việc hạn chế sử dụng các sản phẩm, các hoạt động phát thải gây ô nhiễm môi trường; đồng thời khuyến khích các hoạt động thuế bảo vệ môi trường (BVMT), giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và hướng tới phát triển bền vững.

Theo TS. Lê Thị Thùy Vân, nhóm các chính sách thuế hướng đến sản xuất và phát triển bền vững chủ yếu được điều chỉnh thông qua các sắc thuế như: Thuế BVMT; thuế tài nguyên; thuế thu nhập doanh nghiệp; thuế tiêu thụ đặc biệt; thuế xuất khẩu; thuế nhập khẩu. Nhìn chung, kết quả thực hiện các chính sách thuế đã tạo thêm nguồn lực cho NSNN để đầu tư cho tăng trưởng xanh, bù đắp chi phí cho các hoạt động BVMT. Số thu từ các khoản thu liên quan đến BVMT được mở rộng qua các năm. Trong 11 năm (2012 - 2022) kể từ khi đưa vào áp dụng, thuế BVMT đang dần trở thành một sắc thuế quan trọng trong hệ thống chính sách thuế của Việt Nam từ giác độ tạo nguồn thu cho NSNN. Thu từ thuế BVMT (bao gồm hàng trong nước và hàng nhập khẩu) năm 2020 tương đương khoảng 1% GDP, chiếm khoảng 4,1% tổng thu NSNN và có xu hướng ngày càng tăng. Năm 2021 - 2022, số thu từ thuế BVMT giảm, chủ yếu do thực hiện giảm mức thuế BVMT đối với các mặt hàng xăng, dầu, mỡ nhờn.

Ngoài chính sách thuế, chính sách chi NSNN cũng được định hướng ưu tiên cho các ngành, lĩnh vực xã hội liên quan đến phát triển bền vững và chi cho sự nghiệp BVMT. Trong đó, nguồn vốn đầu tư phát triển tại kế hoạch đầu tư công trung hạn đã ưu tiên vốn đầu tư NSNN cho các vùng miền núi, biên giới, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, vùng thường xuyên bị thiên tai, bão lũ và các vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn; các nhiệm vụ ứng phó với biến đổi khí hậu, phòng, chống, khắc phục tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn ở các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, sự cố ô nhiễm môi trường biển. Bên cạnh đó, NSNN còn bố trí cho sự nghiệp BVMT, theo đó bình quân 5 năm trở lại đây, bố trí chi NSNN cho sự nghiệp môi trường đạt trên 21 nghìn tỷ đồng mỗi năm.

Đối với chính sách tín dụng, thời gian qua, Ngân hàng Nhà nước đã đề ra mục tiêu tiêu thúc đẩy tăng trưởng tín dụng xanh và quản lý rủi ro môi trường, xã hội trong hoạt động cấp tín dụng và các chương trình tín dụng góp phần sử dụng tài nguyên hiệu quả, tạo sinh kế và nâng cao mức sống của người dân, giải quyết từng bước các vấn đề môi trường thông qua Quyết định số 1604/QĐ-NHNN ngày 07/8/2018. Với các định hướng trên, các khoản vay tín dụng xanh đã tập trung vào lĩnh vực nông nghiệp xanh (chiếm khoảng 50%), lĩnh vực quản lý nước bền vững (chiếm khoảng 13%), gần đây có xu hướng dịch chuyển sang một số lĩnh vực như năng lượng tái tạo, năng lượng sạch... Một số tổ chức tín dụng đã xây dựng chiến lược quản lý rủi ro môi trường và xã hội. Dư nợ cấp tín dụng xanh trong 5 năm qua tăng trưởng bình quân hơn 25%/năm, tuy nhiên, chỉ chiếm khoảng 4,3% tổng dư nợ. Bên cạnh chính sách tín dụng, chính sách bảo hiểm định hướng sản xuất và tiêu dùng bền vững trong thời gian qua cũng được thể hiện qua các công cụ như: Bảo hiểm nông nghiệp, bảo hiểm cho tàu cá khai thác xa bờ, bảo hiểm trách nhiệm bồi thường thiệt hại do sự cố môi trường.

Ưu tiên thực hiện các giải pháp tài chính hướng đến phát triển sản xuất và tiêu dùng bền vững đến năm 2030

Mặc dù đã đạt được những kết quả nhất định trong thời gian qua, vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức trong quá trình thực hiện các chính sách tài chính nhằm hướng đến sản xuất và tiêu dùng bền vững. Việc xác định, đánh giá mức độ gây tác động xấu đến môi trường của sản phẩm, hàng hóa khi sử dụng còn khó khăn và phức tạp. Các chính sách, văn bản pháp luật hiện hành về mua sắm công và BVMT thiếu tính liên kết, thiếu cơ chế lồng ghép các yếu tố môi trường trong công tác đấu thầu và thiếu cơ chế theo dõi, giám sát và báo cáo về mua sắm công xanh. Trong khi đó, các công cụ tài chính xanh như tín dụng, trái phiếu và bảo hiểm vẫn đang trong giai đoạn đầu, chưa thực sự phát triển...

Toàn cảnh buổi Hội thảo

Chiến lược Tài chính đến 2030 (được ban hành kèm theo Quyết định số 368/QĐ-TTg ngày 18/3/2022 của Thủ tướng Chính phủ) đã nêu rõ quan điểm về ưu tiên cân đối nguồn lực phát triển hài hòa giữa kinh tế với xã hội và BVMT, thích ứng với biến đổi khí hậu. Do đó, để thực hiện các quan điểm, mục tiêu này hướng đến phát triển sản xuất và tiêu dùng bền vững, TS. Lê Thị Thùy Vân nhấn mạnh một số giải pháp mà Việt Nam cần được ưu tiên thực hiện trong thời gian tới, cụ thể: Tiếp tục hoàn thiện hệ thống chính sách thu NSNN, hướng đến mở rộng phạm vi đối tượng chịu thuế để bao phủ các nguồn gây ô nhiễm môi trường; nâng cao hiệu quả và cơ cấu lại chi NSNN theo hướng bền vững; đẩy mạnh cơ cấu lại chi đầu tư công theo hướng nâng cao hiệu quả chi đầu tư công, đẩy mạnh thu hút vốn ngoài ngân sách thực hiện đột phá xây dựng kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại, xanh và thân thiện với môi trường; phát triển công cụ tài chính xanh, bền vững; đẩy mạnh hợp tác về bảo hiểm xanh; xây dựng cơ chế chính sách hỗ trợ tín dụng cho ngành, lĩnh vực xanh.

Nguyễn Chinh

Bình chọn

Điểm bình chọn
0 / 5
Tổng 0 lượt bình chọn
5
0%
4
0%
3
0%
2
0%
1
0%