Với chức năng Bộ quản lý đa ngành, đa lĩnh vực, các lĩnh vực có mối quan hệ chặt chẽ với các Bộ, ngành khác nên nhiệm vụ hàng đầu để giảm chi phí tuân thủ pháp luật được Bộ Tài chính quan tâm và chú trọng là hoạt động xây dựng, hoàn thiện thể chế và cải cách hành chính, đơn giản hóa thủ tục hành chính.

Bộ Tài chính luôn coi trọng và thường xuyên triển khai thực hiện phổ biến,
tuyên truyền giáo dục pháp luật
Ngày 07/8/2020, Bộ Tài chính đã có Quyết định số 1173/QĐ – BTC ban hành Kế hoạch tổ chức thực hiện Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa (CHXHCN) Việt Nam và Ngày Pháp luật Tài chính năm 2020, nhằm nâng cao nhận thức của cán bộ, công chức ngành Tài chính về nhiệm vụ xây dựng và tổ chức thi hành văn bản quy phạm pháp luật tài chính; thúc đẩy mạnh mẽ công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp và cải cách hành chính, đơn giản hóa thủ tục hành chính.
Theo kế hoạch, Ngày Pháp luật Tài chính năm 2020 được tiến hành từ ngày 17/8 đến ngày 18/9/2020; tuần lễ cao điểm thực hiện các hoạt động từ ngày 24/8 đến ngày 28/8/2020. Ngày Pháp luật nước CHXHCN Việt Nam được tiến hành từ ngày 21/9 đến ngày 20/11/2020; tuần lễ cao điểm thực hiện các hoạt động từ ngày 9/11 đến ngày 13/11/2020.
Tuần lễ cao điểm thực hiện các hoạt động diễn ra từ ngày 9/11 đến ngày 13/11/2020 theo khẩu hiệu "Hưởng ứng Ngày pháp luật Việt Nam, ngành Tài chính phấn đấu nâng cao hiệu quả xây dựng và thực thi pháp luật, đẩy mạnh cải cách hành chính, góp phần cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia”.
Trong thời gian diễn ra Ngày Pháp luật nước CHXHCN Việt Nam và Ngày Pháp luật Tài chính năm 2020, 4 hoạt động chính được Bộ Tài chính đưa ra gồm: Công tác xây dựng văn bản quy phạm pháp luật; Phổ biến, giáo dục pháp luật; Công tác cải cách, đơn giản hóa thủ tục hành chính; Hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp.
Thời gian qua, công tác cải cách hành chính, cải thiện môi trường kinh doanh, tạo thuận lợi tối đa cho người dân, doanh nghiệp luôn được Chính phủ quan tâm triển khai hiệu quả. Riêng với ngành Tài chính, công tác xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, hoàn thiện thể chế, công tác cải cách thủ tục hành chính cũng luôn được chú trọng và đạt nhiều kết quả tích cực, được cộng đồng doanh nghiệp và người dân đánh giá cao.
Từ hoàn thiện thể chế góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước…
Ngay từ cuối năm 2018, Bộ Tài chính đã ban hành Kế hoạch cải cách hành chính giai đoạn 2019-2020 và Kế hoạch cải cách hành chính năm 2019 với 116 nhiệm vụ cụ thể theo 7 nội dung, đảm bảo yêu cầu tại Nghị quyết số 30c/NQ-CP ngày 01/01/2011 của Chính phủ. Tiếp đó, đã ban hành Kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết 02/NQ-CP ngày 01/01/2019 của Chính phủ về tiếp tục thực hiện những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2019, định hướng đến năm 2021, với 4 nhóm giải pháp gắn với 124 sản phẩm đầu ra, nhằm cải thiện các chỉ số về nộp thuế, chỉ số giao dịch thương mại qua biên giới và chỉ số vốn hóa thị trường chứng khoán, góp phần cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
Kết quả năm 2019, đã thực hiện rà soát, bãi bỏ 49 thủ tục hành chính, sửa đổi, bổ sung 23 thủ tục và ban hành mới 38 thủ tục trong các lĩnh vực thuế, hải quan, chứng khoán, công sản, ngân hàng và bảo hiểm; đến nay đã thực hiện cắt giảm, đơn giản hóa 129/190 điều kiện theo kế hoạch và dự kiến sẽ cắt giảm, đơn giản hóa thêm các điều kiện kinh doanh thuộc lĩnh vực chứng khoán, hải quan, kinh doanh đòi nợ, để tạo thuận lợi, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp.
Năm 2019, công tác này tiếp tục được chú trọng, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, siết chặt kỷ cương, kỷ luật tài chính. Năm 2019, Bộ Tài chính đã hoàn thành 100% kế hoạch xây dựng luật, pháp lệnh được giao, trong đó đã trình Quốc hội xem xét, thông qua 02 dự án Luật (Luật Quản lý thuế sửa đổi, Luật Chứng khoán sửa đổi); 01 Nghị quyết (Nghị quyết về khoanh tiền nợ thuế, xóa tiền phạt chậm nộp, tiền chậm nộp đối với người nộp thuế không còn khả năng nộp NSNN); trình Chính phủ ban hành 11 Nghị định, trình Thủ tướng Chính phủ ban hành 03 Quyết định. Đồng thời, trong năm 2019, Bộ Tài chính đã ban hành theo thẩm quyền 88 Thông tư về lĩnh vực quản lý tài chính - ngân sách, tập trung vào các cơ chế, chính sách, các giải pháp tài chính nhằm tăng cường quản lý thu, chi NSNN chặt chẽ, hiệu quả, tăng cường quản lý sử dụng tài sản công…
Bên cạnh đó, Bộ Tài chính cũng thường xuyên rà soát và định kỳ công bố danh mục văn bản quy phạm pháp luật hết hiệu lực toàn bộ hoặc một phần; kiến nghị Bộ Tư pháp trình cấp có thẩm quyền bãi bỏ, chấm dứt hiệu lực toàn bộ đối với 35 văn bản quy phạm pháp luật không còn áp dụng trên thực tế; phối hợp với các Bộ, ngành sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật về quản lý, kiểm tra chuyên ngành có liên quan đến lĩnh vực tài chính.
Mặc dù khối lượng văn bản quy phạm pháp luật được giao chủ trì xây dựng là khá lớn, Bộ Tài chính đã hoàn thành nhiệm vụ được giao, đáp ứng được yêu cầu về tiến độ và chất lượng, góp phần thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng, Nhà nước, tăng cường quản lý, cơ cấu lại nguồn thu, mở rộng cơ sở thuế và chống xói mòn nguồn thu NSNN, nâng cao hiệu quả sử dụng NSNN và tài sản công, siết chặt kỷ cương, kỷ luật tài chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
… đến đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, xây dựng bộ máy tinh gọn, hiệu quả
Cùng với đó, công tác cải cách thủ tục hành chính tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp cũng luôn được chú trọng. Cụ thể Bộ Tài chính đã tiếp tục đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính thuộc phạm vi thẩm quyền quản lý theo mục tiêu cải cách toàn diện, hiệu quả và tạo thuận lợi cho đối tượng thực hiện, chú trọng những lĩnh vực liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh của người dân, doanh nghiệp.
Từ ngày 1/1/2020 đến ngày 25/4/2020, Bộ Tài chính đã ban hành 04 Quyết định công bố bãi bỏ 28 thủ tục hành chính, đơn giản hoá 24 thủ tục hành chính thuộc lĩnh vực quản lý công sản, kho bạc nhà nước, kế toán – kiểm toán và hải quan.
Cũng tính đến ngày 25/4/2020, tổng số thủ tục hành chính thuộc lĩnh vực quản lý của Bộ Tài chính là 938 thủ tục hành chính, trong đó thực hiện cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ 4 là 332 thủ tục, mức độ 3 là 210 thủ tục, mức độ 2 là 297 thủ tục, mức độ 1 là 99 thủ tục. Bộ Tài chính đã hoàn thành tích hợp, chia sẻ kết nối một số dịch vụ công trực tuyến mức độ 4 lên Cổng Dịch vụ công quốc gia, như: Cấp mã số cho đơn vị có quan hệ với ngân sách; Hủy tờ khai hải quan; Khai bổ sung hồ sơ hải quan; Nộp thuế cho doanh nghiệp; Nộp thuế cho cá nhân; Nộp lệ phí trước bạ ô tô, xe máy; Khai báo phiếu giao nhận hồ sơ giao dịch kiểm soát chi qua mạng và giao dịch một cửa với Kho bạc Nhà nước.
Bộ phận Một cửa tại Bộ Tài chính tiếp tục vận hành và hoạt động ổn định. Tính đến ngày 25/4/2020, nơi đây đã tiếp nhận 294 hồ sơ thủ tục hành chính thuộc 04 lĩnh vực bảo hiểm, kế toán – kiểm toán, tin học và giá. Trong đó đã giải quyết và trả kết quả cho cá nhân, tổ chức 190 hồ sơ và đang giải quyết trong hạn 104 hồ sơ, không có hồ sơ giải quyết quá hạn.
Song song với việc đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính theo hướng tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp, Bộ Tài chính cũng tăng cường hiện đại hóa hành chính và ứng dụng công nghệ thông tin trong lĩnh vực quản lý của Bộ Tài chính.
Bộ Tài chính tiếp tục vận hành và kết nối với Trục liên thông văn bản quốc gia ổn định, đảm bảo hiệu quả. Tính từ đầu năm đến nay, Bộ Tài chính đã nhận được 35.339 văn bản điện tử từ Trục liên thông văn bản quốc gia. Số văn bản điện tử gửi từ Bộ Tài chính tới Trục liên thông văn bản quốc gia cũng lên tới 5.883 văn bản. Đồng thời, tiếp tục mở rộng triển khai các dịch vụ khai thuế điện tử, nộp thuế điện tử, hoàn thuế điện tử, hóa đơn điện tử; vận hành ổn định và nâng cao hiệu quả Hệ thống thông quan tự động VNACCA/VCIS; triển khai Cơ chế một cửa quốc gia và Cơ chế một cửa ASEAN.
Đối với lĩnh vực thuế, hệ thống khai thuế điện tử đã được triển khai tại 63/63 tỉnh, thành phố và 100% Chi cục Thuế trực thuộc. Tính đến ngày 17/4/2020, hơn 767.000 doanh nghiệp tham gia sử dụng dịch vụ khai thuế điện tử, đạt 99,9% doanh nghiệp đang hoạt động. Số lượng hồ sơ khai thuế điện tử mà cơ quan Thuế đã tiếp nhận chỉ tính riêng từ ngày 01/01/2020 đến ngày 17/4/2020 đã lên tới gần 5,6 triệu hồ sơ.
Cũng tính tới thời điểm nêu trên, số lượng doanh nghiệp đã đăng ký tham gia sử dụng dịch vụ nộp thuế điện tử với cơ quan Thuế là hơn 766.000 doanh nghiệp, đạt tỷ lệ 99,8%. Số lượng doanh nghiệp hoàn thành đăng ký dịch vụ với ngân hàng là gần 765.000 doanh nghiệp, đạt 99,61% trên tổng số doanh nghiệp đang hoạt động. Từ ngày 01/01/2020 đến ngày 17/4/2020, các doanh nghiệp đã nộp tiền thuế thông qua gần 1.4 triệu giao dịch nộp thuế điện tử với số tiền là hơn 206.000 tỷ đồng và gần 13 triệu USD. Ngành Thuế cũng tổ chức hỗ trợ cho các doanh nghiệp tham gia thí điểm hóa đơn điện tử có mã của cơ quan Thuế tại Thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, fhành phố Đà Nẵng. Tính từ thời điểm triển khai tháng 9/2015 đến ngày 17/4/2020 có 255 doanh nghiệp đang tham gia thí điểm sử dụng hệ thống hóa đơn điện tử có mã của cơ quan Thuế. Từ ngày 01/01/2020 đến 17/4/2020, có hơn 446.000 hóa đơn đã được cấp mã, tổng doanh thu trên hóa đơn đã cấp mã là hơn 10.721 tỷ đồng, số thuế trên hóa đơn đã cấp mã là hơn 941 tỷ đồng.
Trong lĩnh vực hải quan, Bộ Tài chính đã phối hợp với các Bộ, ngành để hoàn thành triển khai mới 71 thủ tục hành chính trên Cơ chế một cửa quốc gia trong năm 2020. Tính đến ngày 15/4/2020, đã có 13 Bộ, ngành tham gia kết nối; 198 thủ tục hành chính được đưa lên Cơ chế một cửa quốc gia với tổng số hồ sơ hành chính đã được xử lý trên Cổng thông tin một cửa quốc gia trên 3 triệu bộ hồ sơ và trên 36 nghìn doanh nghiệp tham gia. Trong đó trong tháng 4/2020, đã có 10 thủ tục hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Cục Thú y và Cục Bảo vệ thực vật – Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn được kết nối chính thức trên Cơ chế một cửa quốc gia.
Đồng thời, Bộ Tài chính đã sẵn sàng vận hành chính thức Hệ thống Một cửa quốc gia và quản lý giám sát tự động với hàng hóa xuất nhập khẩu, quá cảnh tại Cảng Hàng không quốc tế Nội Bài, Hà Nội. Theo đó, sẽ thay đổi phương thức quản lý từ thủ công sang phương thức quản lý trên dữ liệu điện tử, đảm bảo kết nối thông tin giữa 3 khâu: Trước thông quan, trong thông quan và khâu đưa hàng qua khu vực giám sát. Hệ thống công nghệ thông tin đồng bộ tạo nên môi trường làm việc điện tử, doanh nghiệp có thể tương tác với hệ thống mọi lúc, mọi nơi.
Triển khai Cơ chế một cửa ASEAN, Việt Nam tiếp tục triển khai trao đổi Giấy chứng nhận xuất xứ mẫu D bản điện tử (e-C/O form D) với 08 nước: Indonesia, Malaysia, Singapore, Thái Lan, Brunei, Campuchia, Myanmar và Lào. Hệ thống thông quan tự động VNACCS/VCIS và các hệ thống công nghệ thông tin tập trung của ngành Hải quan tiếp tục được quản lý, giám sát và đảm bảo vận hành ổn định 24/7, đảm bảo an ninh, an toàn, đường truyền thông suốt phục vụ đắc lực cho việc thông quan hàng hóa xuất nhập khẩu.
Thực hiện Nghị quyết số 99/NQ-CP ngày 13/11/2019 của Chính phủ, Bộ Tài chính cũng đã trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 431/QĐ-TTg ngày 27/3/2020 phê duyệt Đề án “Đề án quản lý hoạt động thương mại điện tử đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu” nhằm xây dựng một hệ thống để tiếp nhận, xử lý thông tin liên quan đến hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu giao dịch thương mại điện tử trên nền cơ chế một cửa quốc gia, cơ chế một cửa ASEAN, tạo điều kiện thuận lợi trong việc kiểm soát giao dịch, tăng tốc độ thông quan hàng hóa do có đầy đủ cơ sở dữ liệu. Đề án hướng tới xây dựng chính sách liên quan đến hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu hàng hóa được giao dịch qua thương mại điện tử như: quy trình thủ tục hải quan; cách xác định trị giá hải quan; việc cấp phép, điều kiện, kiểm tra chuyên ngành; miễn cấp phép, miễn điều kiện, miễn kiểm tra chuyên ngành.
Trong lĩnh vực chứng khoán, Bộ Tài chính đã: Cắt giảm các thủ tục hành chính (giảm thời gian xử lý hồ sơ mua cổ phiếu quỹ của doanh nghiệp từ 7 ngày xuống còn 24 giờ) để tạo điều kiện cho doanh nghiệp mua cổ phiếu quỹ và đã có 26 doanh nghiệp đăng ký mua cổ phiếu quỹ (từ 16/3 đến 15/4) với tổng số cổ phiếu đăng ký mua là 170.489.189 cổ phiếu tương đương 3.123 tỷ đồng, giúp các doanh nghiệp cơ cấu lại cổ đông và báo cáo tài chính; Hướng dẫn các công ty đại chúng việc gia hạn thời gian tổ chức Đại hội đồng cổ đông thường niên năm 2020, tổ chức Đại hội đồng cổ đông trực tuyến; đề nghị các công ty kiểm toán phối hợp để ký báo cáo tài chính kiểm toán đúng hạn, đối với các doanh nghiệp vì lý do bất khả kháng không thể công bố báo cáo tài chính theo quy định được hướng dẫn thực hiện tạm hoãn, lùi thời gian công bố thông tin vì lý do bất khả kháng (đã có 673/733 công ty niêm yết nộp báo cáo tài chính đúng hạn, đạt tỷ lệ khoảng 91%; 59 công ty đại chúng đã được xử lý hướng dẫn công bố thông tin lùi thời hạn vì lý do bất khả kháng); Chỉ đạo 02 Sở giao dịch Chứng khoán và Trung tâm Lưu ký Chứng khoán xây dựng các kịch bản điều hành thị trường chứng khoán trong mọi hoàn cảnh bị tác động của dịch Covid-19 và đến nay hệ thống giao dịch chứng khoán đã được duy trì hoạt động thông suốt.
Trong lĩnh vực kho bạc nhà nước, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ ban hành Nghị định số 11/2020/NĐ-CP ngày 20/01/2020 quy định thủ tục hành chính thuộc lĩnh vực Kho bạc nhà nước, theo đó, quy trình, thủ tục được đơn giản hóa, rút ngắn thời gian kiểm soát và phân định rõ trách nhiệm, quyền hạn của các cơ quan, đơn vị trong chu trình kiểm soát chi ngân sách nhà nước qua Kho bạc nhà nước; áp dụng nguyên tắc “thanh toán trước, kiểm soát sau” đối với hợp đồng thanh toán nhiều lần, rút ngắn tối đa thời gian thanh toán xuống còn 01 ngày làm việc kể từ khi nhận đủ hồ sơ, chứng từ hợp pháp, hợp lệ của đơn vị; thực hiện kiểm soát chi theo rủi ro căn cứ giá trị của các khoản chi; kiểm soát theo cơ chế khoán chi.
Bộ Tài chính cũng đã chỉ đạo Kho bạc Nhà nước đẩy mạnh triển khai thực hiện dịch vụ công trực tuyến qua Trang thông tin điện tử của hệ thống Kho bạc Nhà nước; qua đó, một mặt tạo điều kiện cho các đơn vị sử dụng ngân sách không phải giao dịch trực tiếp với Kho bạc Nhà nước để phòng chống dịch bệnh; mặt khác, góp phần cải cách thủ tục hành chính và vẫn đảm bảo kiểm soát chặt chẽ các khoản chi.
Trong công tác xây dựng bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, Bộ Tài chính đã đánh giá, nhờ tích cực triển khai sắp xếp lại tổ chức bộ máy, biên chế theo tinh thần Nghị quyết số 39-NQ/TW của Bộ Chính trị, Nghị quyết số 18-NQ/TW, Nghị quyết số 19-NQ/TW của Hội nghị Trung ương 6 (khóa XII) nên từ năm 2017 đến hết năm 2019, Bộ Tài chính đã cắt giảm được 4.024 đầu mối (riêng năm 2019 giảm 2.172 đầu mối). Chỉ tiêu biên chế hành chính được giao đã giảm gần 4.980 biên chế (giảm 6,7% so với năm 2015), trong khi vẫn đảm bảo điều hành hiệu quả, thông suốt các hoạt động nghiệp vụ của ngành.
Có thể nói, việc giảm bớt chi phí tuân thủ pháp luật sẽ phải thực hiện trên diện rộng, đồng loạt trên nhiều lĩnh vực và bởi nhiều Bộ, ngành khác nhau thì mới đạt hiệu quả. Vì thế, Bộ Tài chính đề nghị Bộ Tư pháp hướng dẫn cụ thể, thống nhất về các chỉ tiêu có tính định lượng, cách tính, trong đó cần tập trung vào các nội dung liên quan tới các lĩnh vực pháp luật liên quan đến chỉ số A1 – A10 của Nghị quyết số 02/NQ-CP như cải cách quy định, giảm tần suất thực hiện… để các Bộ, ngành triển khai, từ đó có thể đo lường được về kết quả của từng Bộ, ngành, địa phương trong việc cắt giảm chi phí tuân thủ pháp luật.
Việc kịp thời xây dựng, ban hành các văn bản quy phạm pháp luật tài chính đã góp phần hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa, kịp thời tháo gỡ khó khăn cho sản xuất - kinh doanh, đẩy mạnh cải cách hành chính góp phần mang lại hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước của ngành Tài chính, đảm bảo đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chính trị được giao, ổn định kinh tế vĩ mô, đảm bảo an sinh xã hội./.
Hoài Thu