- Đơn vị chủ trì: Trung tâm Thông tin và Dịch vụ tài chính

- Chủ nhiệm nhiệm vụ: ThS. Đào Mai Phương

- Năm giao nhiệm vụ: 2017  Mã số: 2017-35

1. Tính cấp thiết của vấn đề nghiên cứu

Trong xu thế toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế, để phù hợp với các nguyên tắc, thông lệ, chuẩn mực phổ biến trên thế giới, lĩnh vực tài chính - ngân không chỉ là công cụ quản lý kinh tế - tài chính thuần túy, mà còn trở thành một lĩnh vực dịch vụ, một nghề nghiệp được thừa nhận trong nền kinh tế thị trường, mở cửa. Trước yêu cầu của nền kinh tế chuyển đổi và trong tiến trình tham gia hội nhập kinh tế quốc tế, hoạt động tài chính - ngân hàng tại Việt Nam được phát triển cùng với việc tiếp tục tạo lập, hoàn chỉnh khuôn khổ pháp lý, tăng cường hoạt động của các tổ chức nghề nghiệp, nghiệp vụ. Mặc dù vậy, số lượng chuyên gia tài chính - ngân hàng có am hiểu chuyên sâu và bài bản còn mỏng, chiếm một tỷ lệ nhỏ về nhu cầu của thị trường dịch vụ tài chính - ngân hàng hiện nay.

Viện Chiến lược và Chính sách tài chính (sau đây gọi tắt là Viện) là đơn vị quản lý khoa học toàn ngành Tài chính, được xã hội biết đến với vai trò là “cái nôi” tổ chức các các sự kiện khoa học của ngành, nhận được nhiều sự quan tâm của các nhà khoa học, nhà quản lý, chuyên gia nghiên cứu đầu ngành về lĩnh vực tài chính - ngân hàng. Để thực hiện chức năng, nhiệm vụ được phân công là đơn vị nghiên cứu khoa học và công nghệ đầu ngành, có nhiệm vụ xây dựng chiến lược tài chính quốc gia, trong đó nhiệm vụ trọng tâm là xây dựng chiến lược tài chính, nghiên cứu khoa học và công nghệ trong lĩnh vực tài chính, để đảm bảo phù hợp với tình hình thực tiễn, đáp ứng yêu cầu xã hội, Viện luôn xác định vấn đề con người là yếu tố quan trọng nhất trong việc tổ chức thực hiện nhiệm vụ. Bên cạnh đó, là một đơn vị sự nghiệp thuộc Bộ Tài chính, trong quá trình 56 năm lịch sử xây dựng và phát triển (1961 - 2017), Viện đã từng có chức năng nhiệm vụ đào tạo sau đại học. Cụ thể, Viện đã đào tạo bậc học tiến sĩ đối với 02 chuyên ngành Tài chính, lưu thông tiền tệ và tín dụng; Kế toán và phân tích hoạt động kinh tế trong giai đoạn từ năm 1995 - 2001. Tiếp tục kế thừa truyền thống của Viện và căn cứ vào nhu cầu đào tạo (thông qua khảo sát) cho thấy hoạt đông đào tạo tiến sĩ về tài chính - ngân hàng là nhiệm vụ trọng tâm và cần thiết của Viện trong thời gian tới.

2. Mục tiêu nghiên cứu

Đề án nghiên cứu đề xuất chương trình đào tạo sau đại học (mục tiêu đào tạo, thời gian đào tạo, khối lượng kiến thức toàn khóa, đối tượng tuyển sinh, quy trình đào tạo và điều kiện tốt nghiệp, thang điểm, nội dung chương trình, kế hoạch giảng dạy...) áp dụng tại Viện. Theo đó, đề án làm rõ sự cần thiết của việc mở đào tạo sau đại học tại Viện; năng lực của Viện đảm bảo cho việc đăng ký mở đào tạo sau đại học (gồm đội ngũ nghiên cứu viên, giảng viên, chuyên gia; cơ sở vật chất; hoạt động nghiên cứu khoa học…); đề xuất chương trình đào tạo tiến sĩ chuyên ngành tài chính - ngân hàng tại Viện.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu: Chương trình đào tạo sau đại học.

Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu khảo sát chương trình đào tạo tại một số trường đại học, học viện, viên nghiên cứu, cơ sở đào tạo trên cả nước; từ đó xây dựng chương trình đào tạo tiến sĩ chuyên ngành tài chính - ngân hàng của Viện.

4. Kết quả nghiên cứu

(1) Nhóm nghiên cứu đã phân tích, làm rõ tính cấp thiết của việc triển khai đề án, cũng như đưa ra các lý do có tính thuyết phục đề nghị cho phép mở chuyên ngành đào tạo tiến sĩ chuyên ngành tài chính - ngân hàng tại Viện (xét trên những nhận diện khách quan từ nhu cầu của xã hội, nhu cầu của các cán bộ trong lĩnh vực nghiên cứu, cán bộ làm chính sách của ngành Tài chính; khả năng đào tạo của Viện, đặc biệt là năng lực nổi trội của Viện trong lĩnh vực đào tạo với đặc thù là cơ quan nghiên cứu đầu ngành Tài chính, có nhiều chuyên gia, nghiên cứu viên có học hàm, học vị cao trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng. Đồng thời trong giai đoạn 1996 - 2001, Viện đã từng tổ chức được 6 khóa đào tạo cho 47 nghiên cứu sinh).

(2) Đề án đã cụ thể hóa được mục tiêu đào tạo nhằm cung cấp chất lượng đầu ra cho ngành Tài chính và cả nước là các nhà khoa học, cán bộ quản lý và nghiên cứu có trình độ cao về lý luận học thuật; có khả năng nghiên cứu độc lập, sáng tạo bằng các phương pháp nghiên cứu hiện đại; có năng lực phát hiện và giải quyết được những vấn đề chuyên môn có độ phức tạp cao, có tính liên ngành, các vấn đề mới có ý nghĩa về khoa học, công nghệ và hướng dẫn nghiên cứu khoa học. Người được đào tạo cấp bậc tiến sĩ về tài chính - ngân hàng là người có chuyên môn cao, đáp ứng được yêu cầu vừa có tính hiện đại phù hợp với thực tiễn ở Việt Nam, vừa có tính hội nhập quốc tế; đồng thời thành thạo các kỹ năng trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng.

Đề án đã đưa ra được: (i) Các tiêu chí để đảm bảo mục tiêu của chương trình đào tạo tiến sĩ, đó là yêu cầu chuẩn kiến thức, kỹ năng, năng lực tự chủ và trách nhiệm; (ii) Thời gian đào tạo (Đối với người có bằng thạc sĩ: (i) Hệ tập trung: Đào tạo trình độ tiến sĩ được thực hiện trong 03 năm (36 tháng), thời gian đào tạo trình độ tiến sĩ có thể được kéo dài nhưng tối đa là 05 năm (60 tháng); (ii) Hệ không tập trung: Đào tạo trình độ tiến sĩ được thực hiện trong 04 năm (48 tháng), thời gian đào tạo trình độ tiến sĩ có thể được kéo dài nhưng tối đa là 06 năm (72 tháng); (iii) Đối tượng tuyển sinh: Xét trên yêu cầu về điều kiện văn bằng; được cơ quan quản lý nhân sự (nếu là người đã có việc làm) hoặc trường nơi sinh viên vừa tốt nghiệp giới thiệu dự tuyển đào tạo trình độ tiến sĩ. Đối với người chưa có việc làm cần được địa phương nơi cư trú xác nhận nhân thân tốt và hiện không vi phạm pháp luật; có đủ điều kiện và sức khỏe học tập…; (iv) Các môn xét tuyển; (v) Điều kiện trúng truyển.

(3) Trên cơ sở hệ thống các văn bản luật, thông tư quy định về đào tạo sau đại học, khảo sát thực tế tại một số trường đại học, học viện, viện nghiên cứu và các cơ sở đào tạo khác đang thực hiện đào tạo tiến sĩ chuyên ngành tài chính - ngân hàng, đề án đã chỉ rõ khả năng của Viện trong loại hình và lĩnh vực đào tạo này, được thể hiện ở: Trình độ chuyên môn của đội ngũ tham gia đào tạo trực tiếp; điều kiện vật chất, cơ sở hạ tầng (bao gồm cả hạ tầng cứng và hạ tầng mềm) phục vụ giảng dạy và nghiên cứu; năng lực nghiên cứu khoa học về lĩnh vực tài chính - ngân hàng của Viện và đội ngũ giảng viên trực tiếp tham gia đào tạo. Bên cạnh đó, đề án cũng đã đưa ra được nội dung tóm tắt về chương trình đào tạo, khung chương trình đào tạo trình độ tiến sĩ chuyên ngành tài chính - ngân hàng.

(4) Ngoài ra, đề án cũng đã hệ thống hóa được nhiều văn bản luật của Quốc hội, Thông tư của Bộ Giáo dục và Đào tạo, các bộ, ngành liên quan quy định những nội dung về đào tạo sau đại học. Đây là các tài liệu tham chiếu rất có giá trị để Viện làm căn cứ phát huy thế mạnh, cũng như bổ sung, hoàn thiện các điều kiện nhằm đảm bảo việc đề nghị mở ngành đào tạo tiến sĩ tài chính - ngân hàng có tính khả thi, tổ chức triển khai đào tạo đạt chất lượng, đáp ứng nhu cầu của cả người học và nhu cầu sử dụng nhân lực chất lượng cao của toàn xã hội.