Thị trường ngoại hối trong nước đã trải qua giai đoạn “bình yên” trong 6 tháng đầu năm 2017, mặc dù phải chịu nhiều áp lực trước việc Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ (FED) tăng lãi suất cơ bản đồng USD hai lần cũng như nhập siêu cao quay trở lại. Tuy nhiên, với thực trạng nền kinh tế hiện nay, nên xem xét điều chỉnh tỷ giá mạnh hơn để hỗ trợ tăng trưởng xuất khẩu.

Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ đã hai lần tăng lãi suất trong 6 tháng đầu năm 2017, với tổng mức tăng là 0,5 điểm phần trăm (từ 0,5 - 0,75% vào cuối năm 2016 lên 1 - 1,25%). Tuy nhiên, đồng USD trên thị trường thế giới không tăng giá mà giảm mạnh so với các đồng tiền chủ chốt khác (tại thời điểm cuối tháng 7/2017, chỉ số USD Index giảm hơn 7% so với đầu năm). Xu hướng đi xuống của đồng USD đã góp phần làm cho tỷ giá USD/VND trên thị trường trong nước khá ổn định, tạo điều kiện cho Ngân hàng Nhà nước (NHNN) chủ động tăng tỷ giá trong tầm kiểm soát. So với đầu năm, tỷ giá trung tâm NHNN niêm yết tăng khoảng 1,3% và duy trì xu hướng tịnh tiến, với ba lần tăng giá mua vào, góp phần giúp NHNN gia tăng dự trữ ngoại hối thêm 1 tỷ USD trong hơn 6 tháng qua, mặc dù cán cân thương mại đang có những dấu hiệu nhập siêu cao quay trở lại.

Ngược lại, tỷ giá trên thị trường giảm so với đầu năm. Cụ thể, tỷ giá mua vào của Vietcombank đến ngày 15/7 giảm 0,09%, trong khi tỷ giá mua vào và bán ra trên thị trường tự do giảm tương ứng là 1,2% và 1,3%, theo đó, chênh lệch giá mua vào và bán ra giảm từ mức 40 - 50 đồng xuống còn khoảng 10 đồng/USD, cho thấy cầu ngoại tệ hiện nay ở mức thấp.

Chênh lệch lãi suất tiền gửi VND và USD vẫn duy trì ở mức cao đã giúp tăng nguồn cung USD do một bộ phận dân cư chuyển từ tiền gửi USD sang VND. Chính sách quản lý linh hoạt theo cơ chế tỷ giá trung tâm phụ thuộc nhiều hơn vào diễn biến thị trường và sự biến động đồng nội tệ của những đối tác thương mại chủ chốt của Việt Nam kể từ đầu năm 2016 đã giúp NHNN chủ động ứng phó, điều chỉnh tỷ giá hằng ngày, từ đó giảm dần tình trạng đầu cơ tỷ giá.

Mặc dù trên danh nghĩa VND đã bị mất giá với tỷ giá hữu hiệu danh nghĩa (NEER) giảm sau các đợt tăng tỷ giá của NHNN, tuy nhiên theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới (WB), do dòng ngoại tệ lớn đổ vào từ nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và thặng dư hối đoái nên tỷ giá thực hiệu lực (REER) vẫn tiếp tục tăng (tăng 5% trong năm 2016 và 24% kể từ năm 2010). Theo Ủy ban Giám sát tài chính Quốc gia (NFSC), trong 6 tháng đầu năm 2017, REER tiếp tục tăng thêm 2,7%, cho thấy thực tế VND đã tăng giá so với đồng USD trong thời gian qua, làm giảm khả năng cạnh tranh của hàng hóa trong nước, gây ảnh hưởng đến sản xuất và xuất khẩu.

Theo Tổng cục Thống kê, Việt Nam đã nhập siêu 2,78 tỷ USD trong 6 tháng đầu năm 2017 (so với mức xuất siêu 1,29 tỷ USD của cùng kỳ năm 2016) làm giảm 7,01 điểm phần trăm trong mức tăng trưởng kinh tế chung 6 tháng đầu năm, cao hơn so với mức giảm 2,22 điểm phần trăm của cùng kỳ năm 2016.

Do đó, tỷ giá cần được xem xét điều chỉnh mạnh hơn để hỗ trợ xuất khẩu, hạn chế nhập siêu, từ đó góp phần đạt mục tiêu tăng trưởng GDP 6,7% trong năm 2017. Đặt trong bối cảnh REER đã tăng mạnh, trong khi áp lực từ đầu tư và đầu cơ tỷ giá giảm, thì việc điều chỉnh tỷ giá mạnh hơn sẽ không gây bất ổn cho nền kinh tế. Bên cạnh đó, việc điều chỉnh tỷ giá sẽ không gây áp lực lên lạm phát. Theo dự báo của NFSC, lạm phát bình quân năm 2017 có thể ở mức 2,4%, thấp hơn so với mục tiêu 4%; nếu tỷ giá USD/VND tăng 1% sẽ làm lạm phát tăng 0,17 điểm phần trăm.

Với sức ép từ cầu ngoại tệ có thể tăng cao trong những tháng cuối năm, cũng như khả năng đồng USD sẽ phục hồi trở lại trên thị trường quốc tế, tỷ giá trong nước sẽ chịu nhiều áp lực, đặc biệt khi FED có khả năng sẽ tăng lãi suất thêm một lần nữa vào tháng 9 hoặc tháng 12/2017. Do đó, tỷ giá cần được điều chỉnh mạnh hơn. Theo nhận định của nhiều chuyên gia, tỷ giá trung tâm có thể tăng 2% trong năm 2017. Trong trường hợp thị trường biến động mạnh thì mức tăng 3 - 4% hoặc cao hơn có thể chấp nhận được. Trở ngại lớn nhất hiện nay của việc phá giá VND là nếu tăng trưởng không đạt kế hoạch đề ra thì việc phá giá mạnh có thể đẩy nợ nước ngoài tăng lên, làm tỷ giá về nợ công, nợ nước ngoài so với GDP có thể chạm ngưỡng rủi ro.

Đông Thịnh