Trao đổi với báo giới tại cuộc họp báo chuyên đề ngày 26/10, ông Phạm Văn Trường, Vụ trưởng Vụ Hành chính sự nghiệp - Bộ Tài chính khẳng định, mục tiêu quan trọng khi triển khai thực hiện Nghị định 16/2015/NĐ-CP về “Cơ chế tự chủ của đơn vị sự nghiệp công lập - ĐVSNCL” đó là: Đổi mới hoạt động của các ĐVSNCL, tăng cường khả năng tự chủ cho các đơn vị, nâng cao số lượng, chất lượng các dịch vụ công, đáp ứng tốt hơn yêu cầu phát triển kinh tế xã hội trong thời gian tới.

Ông Phạm Văn Trường - Vụ trưởng Vụ Hành chính sự nghiệp, Bộ Tài chính trả lời phỏng vấn tại cuộc họp báo chiều ngày 26/10.
Thúc đẩy các ĐVSNC vươn lên, phát triển nhanh, mạnh và bền vững
Vụ trưởng Vụ Hành chính sự nghiệp, ông Phạm Văn Trường cho biết, mục tiêu Nghị định 16/2015 đặt ra là, nhằm đổi mới toàn diện, tái cơ cấu các ĐVSNCL; đẩy mạnh việc giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các ĐVSNCL, bao gồm cả về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, nhân sự và về tài chính; đơn vị càng tự chủ cao về tài chính, thì được tự chủ cao trong triển khai thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, nhân sự và phân bổ, sử dụng các nguồn tài chính; phân định rõ các nhóm đơn vị và loại hình dịch vụ SNC để có bước đi và lộ trình phù hợp, xóa bỏ bao cấp qua giá, từng bước tính đủ chi phí; Nhà nước hỗ trợ trực tiếp cho các đối tượng chính sách sử dụng dịch vụ SNC; đổi mới phương thức chi từ ngân sách cho các đơn ĐVSNCL theo hướng tăng cường thực hiện phương thức đấu thầu, đặt hàng, giao nhiệm vụ trên cơ sở hệ thống định mức kinh tế - kỹ thuật. Từ đó, hướng tới thúc đẩy các ĐVSNCL vươn lên, tăng cường khả năng tự chủ ở mức cao hơn, thúc đẩy khu vực SNC phát triển nhanh, mạnh và bền vững, nâng cao số lượng, chất lượng dịch vụ công, đáp ứng tốt hơn các yêu cầu của phát triển kinh tế - xã hội...
Theo đó, quy định mới tại Nghị định 16/2015 là tự chủ về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, nhân sự, thì cơ bản kế thừa quy định tại Nghị định 43 về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy. Riêng về nhân sự, quy định đối với đơn vị tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư và đơn vị tự bảo đảm chi thường xuyên quyết định số lượng người làm việc; đơn vị tự bảo đảm một phần chi thường xuyên đề xuất số lượng người làm việc của đơn vị, trình cơ quan có thẩm quyền quyết định; đơn vị do ngân sách nhà nước bảo đảm chi thường xuyên đề xuất số lượng người làm việc trên cơ sở định biên bình quân 05 năm trước và không cao hơn số định biên hiện có của đơn vị, trình cơ quan có thẩm quyền quyết định (đối với các ĐVSNC mới thành lập, thời gian hoạt động chưa đủ 05 năm thì tính bình quân cả quá trình hoạt động).
Đồng thời, nhằm tạo ra cơ chế kiểm tra, kiểm soát đối với các đơn vị được giao quyền tự chủ ở mức cao, Nghị định 16 quy định các ĐVSNCL tự đảm bảo chi thường xuyên và chi đầu tư phát triển phải thành lập Hội đồng quản lý để quyết định những vấn đề quan trọng trong quá trình hoạt động của đơn vị. Đối với các ĐVSNCL khác, căn cứ vào điều kiện cụ thể, yêu cầu quản lý, các Bộ, cơ quan Trung ương, UBND cấp tỉnh quy định việc thành lập Hội đồng quản lý của đơn vị.
Tự chủ cao - Tự quyết lớn
Để các đơn vị sự nghiệp công lập có thể tiến tới hạch toán đầy đủ, từ đó chuyển sang cơ chế tự chủ ở mức cao hơn, Nghị định 16 đã quy định đối với loại dịch vụ sự nghiệp công không sử dụng kinh phí NSNN do đơn vị tự xác định giá dịch vụ theo nguyên tắc thị trường; đối với loại dịch vụ SNC sử dụng kinh phí NSNN sẽ do Nhà nước ban hành danh mục dịch vụ SNC và Nhà nước định giá, đồng thời quy định lộ trình tính giá dịch vụ SNC để phù hợp với khả năng của NSNN và thu nhập của người dân. Theo đó, đến năm 2016: Tính đủ chi phí tiền lương, chi phí trực tiếp; đến năm 2018: Tính đủ chi phí tiền lương, chi phí trực tiếp và chi phí quản lý; đến năm 2020: Tính đủ chi phí tiền lương, chi phí trực tiếp, chi phí quản lý và chi phí khấu hao tài sản cố định. Căn cứ vào tình hình thực tế, các ĐVSNCL được thực hiện trước lộ trình giá dịch vụ SNC.
Tự chủ tài chính đối với ĐVSNCL được quy định theo các mức độ tự chủ khác nhau: Thứ nhất là, tự chủ tài chính đối với đơn vị tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư; thứ hai là, tự chủ tài chính đối với đơn vị tự bảo đảm chi thường xuyên; thứ ba là, tự chủ tài chính đối với đơn vị tự bảo đảm một phần chi thường xuyên (do giá, phí dịch vụ SNC chưa kết cấu đủ chi phí, được Nhà nước đặt hàng, giao nhiệm vụ cung cấp dịch vụ SNC theo giá, phí chưa tính đủ chi phí); thứ tư là, tự chủ tài chính đối với đơn vị được Nhà nước bảo đảm chi thường xuyên (theo chức năng, nhiệm vụ được cấp có thẩm quyền giao, không có nguồn thu, hoặc nguồn thu thấp).
Các đơn vị được chủ động sử dụng các nguồn tài chính được giao tự chủ, bao gồm nguồn thu từ hoạt động dịch vụ SNC (kể cả nguồn NSNN đặt hàng, giao nhiệm vụ hoặc đấu thầu), nguồn thu phí theo quy định được để lại chi và nguồn thu hợp pháp khác, để chi thường xuyên. Để tạo điều kiện khuyến khích các đơn vị tự chủ toàn diện về chi thường xuyên và chi đầu tư, đòi hỏi các đơn vị này căn cứ nhu cầu đầu tư và khả năng cân đối các nguồn tài chính, đơn vị chủ động xây dựng danh mục các dự án đầu tư, báo cáo cơ quan có thẩm quyền phê duyệt. Trên cơ sở danh mục dự án đầu tư đã được phê duyệt, đơn vị quyết định dự án đầu tư. Hàng năm sau khi hạch toán đầy đủ các khoản chi phí, nộp thuế và các khoản nộp NSNN khác nếu có theo quy định, phần chênh lệch thu lớn hơn chi, đơn vị được sử dụng để trích lập các quỹ: Quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp; quỹ bổ sung thu nhập; quỹ khen thưởng và quỹ phúc lợi. Ngoài ra, cũng cho phép các đơn vị được trích lập các quỹ khác theo quy định của pháp luật cho phù hợp với thực tế.
Về quy định vay vốn, huy động vốn, thì ĐVSNCL có hoạt động dịch vụ được vay vốn của các tổ chức tín dụng, huy động vốn của cán bộ, viên chức trong đơn vị để đầu tư mở rộng và nâng cao chất lượng hoạt động sự nghiệp, tổ chức hoạt động dịch vụ phù hợp với chức năng, nhiệm vụ. Riêng các ĐVSNCL tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư được vay vốn, huy động vốn để đầu tư, xây dựng cơ sở vật chất. Việc giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các ĐVSNCL được ổn định trong thời gian 3 năm. Trường hợp nguồn thu, nhiệm vụ của đơn vị có biến động, làm thay đổi mức độ tự chủ tài chính, đơn vị báo cáo cơ quan quản lý cấp trên, để xem xét điều chỉnh mức độ tự chủ cho đơn vị trước thời hạn.
Ngoài ra, theo quy định mới tại Nghị định 16 cũng sẽ đổi mới cơ cấu và phương thức đầu tư của NSNN. Theo đó, đối với dịch vụ SNC không sử dụng kinh phí NSNN, các đơn vị phải tự cân đối thu, chi, NSNN không hỗ trợ. Đối với dịch vụ SNC sử dụng kinh phí NSNN, việc hỗ trợ từ NSNN gắn với số lượng, chất lượng sản phẩm dịch vụ SNC được cung cấp thông qua phương thức đặt hàng, giao nhiệm vụ cho các ĐVSNCL thực hiện, hoặc đấu thầu theo quy định. Đối với đơn vị được Nhà nước giao cung cấp dịch vụ công theo giá, phí chưa tính đủ chi phí, sẽ được NSNN hỗ trợ phần chi phí chưa kết cấu trong giá, phí dịch vụ SNC. NSNN chỉ đảm bảo kinh phí thường xuyên đối với đơn vị được Nhà nước giao dự toán theo nhiệm vụ, trên cơ sở số lượng người làm việc được cấp có thẩm quyền phê duyệt và định mức phân bổ dự toán được cấp có thẩm quyền quyết định.
Đặc biệt, theo ông Phạm Văn Trường, một trong các quy định mới rất quan trọng của Nghị định 16 là, sẽ đổi mới công tác quản lý nhà nước đối với dịch vụ SNC và ĐVSNCL. Theo đó, sẽ giao các Bộ quản lý ngành, lĩnh vực căn cứ các quy định tại Nghị định số 16, để xây dựng và trình Chính phủ sửa đổi, ban hành các nghị định về cơ chế hoạt động và cơ chế tài chính của ĐVSNCL ở các lĩnh vực (Y tế; giáo dục đào tạo; dạy nghề; văn hóa, thể thao và du lịch; khoa học và công nghệ; thông tin truyền thông và báo chí). Bộ Tài chính xây dựng và trình Chính phủ ban hành Nghị định quy định cơ chế tự chủ của ĐVSNCL trong lĩnh vực sự nghiệp kinh tế và sự nghiệp khác, nhằm đảm bảo hiệu quả hoạt động của các ĐVSNCL trong thời gian tới…
Việt Tuấn