Theo lịch làm việc, hôm nay 10/11 Quốc hội sẽ họp phiên toàn thể ở Hội trường để biểu quyết thông qua Nghị quyết về phương án phân bổ ngân sách (NS) Trung ương và bổ sung NS địa phương. Cùng với nhiều chương trình nghị sự khác, có thể nói việc  phân bổ, thực hiện ngân sách Nhà nước (NSNN) năm 2004 là nội dung được đặc biệt quan tâm trong kỳ họp lần này, bởi ngoài ý nghĩa quan trọng “thường niên” có sự tác động to lớn đến sự phát triển KT-XH đất nước, năm nay là năm đầu tiên Quốc hội trực tiếp phân bổ NS và cũng là năm đầu của thời kỳ ổn định ngân sách Trung ương và địa phương...

Trong những ngày thảo luận, hầu hết các đại biểu đều cho rằng phương án phân bổ NSNN đã được chuẩn bị khá kỹ càng, dựa trên việc xây dựng dự toán NS thực hiện một cách cụ thể, có chất lượng cao ngay từ ở cơ sở. Nhiệm vụ cơ bản của công tác tài chính-NSNN đã được Chính phủ đưa ra khá sớm, trong đó đặc biệt chú trọng đến việc đổi mới chính sách động viên theo các qui định của các luật thuế mới để tăng tích tụ vốn cho doanh nghiệp, thực hiện bình đẳng về nghĩa vụ đối với NS, đồng thời đảm bảo nguồn NS thực hiện các nhiệm vụ quan trọng của đất nước; phát huy nội lực của toàn xã hội, tăng tích luỹ cho đầu tư phát triển, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế... Đồng thời, thực hiện quản lý, sử dụng hiệu quả, tiết kiệm, chống lãng phí NSNN...

Để thực hiện các nhiệm vụ tài chính - NSNN, việc phân bổ NS cho các bộ, ngành, địa phương cũng đều được căn cứ vào những nguyên tắc, cơ sở cần thiết,   như là căn cứ vào việc tính đúng, tính đủ các khoản thu theo qui định của các luật thuế hiện hành; vào dự báo tốc độ tăng trưởng kinh tế - xã hội, từ kết quả của các biện pháp chống thất thu... để phân bổ dự toán thu vừa đảm bảo nguồn thu cho NS, vừa nuôi dưỡng nguồn thu một cách vững chắc, lâu dài. Hay việc phân bổ dự toán chi NSNN cũng phải dựa trên nguyên tắc bố trí kinh phí theo thứ tự ưu tiên phát triển KT-XH đã được đặt ra, đồng thời đảm bảo an ninh quốc phòng, xoá đói giảm nghèo...

Nhiệm vụ tài chính - NSNN đặt ra cũng như những căn cứ, nguyên tắc phân bổ thì đã rõ ràng, nhưng để có một phương án phân bổ NSNN hợp lý, làm “vui vẻ” tất cả thì cũng không m y dễ dàng gì. Bởi, trước hết nhu cầu chi tiêu thì lớn trong khi “cái bánh” NS thì còn nhỏ, chưa thể đáp ứng được yêu cầu của các ngành, các địa phương. Khó khăn nữa là tuy năm 2004 sẽ có thêm một số tỉnh, thành phố cùng chia sẻ gánh nặng với NS Trung ương và số địa phương gia nhập “câu lạc bộ 1000 tỷ”cũng cao hơn (khoảng 15 tỉnh, thành phố) nhưng nhìn tổng thể thì số đông các địa phương đều chưa tự cân đối được NS...Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Sinh Hùng thì mới có khoảng một nửa các tỉnh, thành phố có số thu từ 500 tỷ đồng trở lên, nhưng không có địa phương nào chi dưới 500 tỷ, ít nhất cũng 700-800 tỷ đồng...

Đối với các địa phương cụ thể, tiêu thức phân bổ NS được đưa ra trong các buổi thảo luận cũng có những điểm khác nhau. Tỉnh, thành giàu, kinh tế thuộc diện “đầu tàu” thì có cách phân bổ “thu nhiều phải được chi nhiều...”, còn ngược lại, tỉnh khó khăn lại “chia” cách khác “, phải ưu tiên cho các vùng khó khăn”... Tuy vậy, phương án phân bổ ngân sách 2004 Chính phủ trình Quốc hội, nhìn chung đã được đánh giá là khá hợp lý (dù chưa thể thoả mãn nhu cầu của từng ngành, địa phương), là đã tính toán, cân đối đến sự phát triển của từng địa phương, các vùng và toàn quốc ... Trong việc phân bổ NSNN năm 2004, điều được nhiều đại biểu có tiếng nói chung nhất là việc công khai phân bổ hết các nguồn ngân sách (trừ nguồn dự phòmg bắt buộc) và ổn định trong một thời gian nhất định sẽ giảm mạnh cơ chế “xin- cho”, tình trạng trông chờ ỷ lại vào NS. Đồng thời, tạo chủ động,tăng thêm quyền và trách nhiệm cho các địa phương trong việc thực hiện nhiêm vụ NS, khuyến khích, tạo động lực để các địa phương tìm thêm nguồn thu, chống thất thu cho NS...

Có thể nói đây là năm đầu tiên Quốc hội trực tiếp phân bổ NS nên đã có không ít lo lắng của những người làm NS trước khi phương án được “đặt lên bàn Quốc hội”, bởi việc “cắt bánh” để ai cũng có phần “no đủ” (như cách ví von của đại biểu Nguyễn Lân Dũng) thì quả là không dễ dàng gì. Nhưng có lẽ đến thời điểm này thì việc quan trọng hơn - như ý kiến của một số đại biểu Quốc hội-là mỗi một ngành, địa phương cần tập trung bàn để làm “cái bánh” ngân sách lớn hơn, bởi chỉ như vậy chúng ta mới có thể từng bước giải quyết đầy đủ nhu cầu của địa phương mình và  xã hội, cho cả "cây" và cả "rừng"....

(TBTC 10/11/2003