Sau một thời gian tích cực chuẩn bị và tổ chức thí điểm tại Sân bay quốc tế Nội Bài, Tổng cục Hải quan cho biết, Sân bay quốc tế Nội Bài đã được lựa chọn để triển khai thí điểm Cơ chế một cửa quốc gia đường hàng không, đồng thời triển khai Hệ thống quản lý, giám sát tự động và Cục Hải quan Hà Nội được chỉ định là đơn vị đầu tiên triển khai, nhằm tạo điều kiện thuận lợi thương mại và xây dựng nền tảng triển khai Cơ chế một cửa ASEAN.

Cơ chế một cửa quốc gia đường hàng không là việc tiếp nhận thông tin về lịch khai thác bay, danh sách tổ bay, hành khách, hành lý, hàng hóa để thực hiện thủ tục điện tử đối với tàu bay nhập cảnh, xuất cảnh, quá cảnh thông qua Cổng thông tin một cửa quốc gia đường hàng không. Thông tin gửi tới Cổng thông tin được cơ quan Hải quan cửa khẩu, Cảng vụ hàng không, Công an cửa khẩu, Cơ quan kiểm dịch động vật, Cơ quan kiểm dịch thực vật, Tổ chức kiểm dịch y tế biên giới tiếp nhận, khai thác chung. Người làm thủ tục chỉ cần gửi thông tin điện tử cho cơ quan Nhà nước một lần duy nhất tại địa chỉ https://www.vnsw.gov.vn.

Trước đây, cơ quan Hải quan và mỗi cơ quan quản lý nhà nước trao đổi cung cấp thông tin hai chiều bằng phương pháp thủ công nên cần nhiều thời gian để tạo lập, gửi/nhận và xử lý thông tin. Đến nay, các văn bản quy định quản lý phương tiện vận tải hàng không tại sân bay quốc tế đã có, nhưng được quy định riêng rẽ bởi các cơ quan khác nhau, cho nên thiếu đồng bộ. Tất cả các thông tin (trừ thông tin về hành khách) đều cung cấp bằng bản giấy, do vậy việc chia sẻ và sử dụng thông tin là rất hạn chế. Hiện nay, các cơ quan quản lý nhà nước cập nhật và chia sẻ dữ liệu điện tử thông qua hệ thống một cửa quốc gia, giúp ngăn chặn kịp thời những hành vi vi phạm pháp luật, ảnh hưởng đến lợi ích và chủ quyền quốc gia.

Điểm mới của Cơ chế một cửa quốc gia đường hàng không là các hãng hàng không cung cấp toàn bộ thông tin liên quan bằng phương thức điện tử cho cơ quan nhà nước trong quản lý phương tiện vận tải hàng không. Đây là lần đầu tiên thông tin đặt chỗ của hành khách được cung cấp nhằm bảo đảm an ninh hàng không, an ninh quốc gia và ngăn chặn khủng bố, chống buôn lậu ma túy.

Khi thông tin được gửi đến cơ quan quản lý nhà nước, ngay lập tức được tự động chia sẻ đến tất cả cơ quan liên quan, kết nối tất cả các khâu. Về phía cơ quan Hải quan, còn thực hiện cung cấp thông tin giữa các cơ quan quản lý kho, bãi hàng không phục vụ cho công tác giám sát hải quan. Khi các cơ quan liên quan được chia sẻ những thông tin này sớm, sẽ rút ngắn thời gian thông quan, hỗ trợ tốt cho doanh nghiệp.

Lợi ích rõ nhất đối với người làm thủ tục là không phải nộp nhiều bộ chứng từ giấy tới các cơ quan quản lý nhà nước, mà chỉ gửi thông tin điện tử một lần duy nhất tới Cổng thông tin, rút ngắn thời gian làm thủ tục, tiết kiệm chi phí. Họ còn được tiếp cận thông tin minh bạch, giảm tiếp xúc trực tiếp cơ quan quản lý nhà nước.

Theo lãnh đạo Cục Hải quan Hà Nội, sau một quá trình triển khai thí điểm và từng bước hoàn thiện hệ thống, Cục Hải quan Hà Nội đã phối hợp với các cơ quan thuộc Tổng cục Hải quan và đơn vị có liên quan chuẩn bị để triển khai chính thức Hệ thống một cửa quốc gia đường hàng không và Hệ thống quản lý, giám sát tự động đối với hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh tại Cảng Hàng không quốc tế Nội Bài.

Đến nay, 100% hãng hàng không đã gửi thông tin tới Cổng thông tin một cửa quốc gia theo quy định. Tỷ lệ thiết lập tự động thông tin hàng hóa dự kiến xếp dỡ đưa qua khu vực giám sát ổn định và đạt trên 95%. Tỷ lệ hàng hóa được quản lý, giám sát qua hệ thống đạt 99,9%. Còn lại được giám sát thủ công khi hệ thống gặp sự cố. Như vậy, hệ thống đã đáp ứng được yêu cầu đặt ra để tiến tới triển khai chính thức tại Cảng Hàng không quốc tế Nội Bài. 

Quá trình triển khai Hệ thống một cửa quốc gia và Hệ thống quản lý, giám sát tự động hải quan tại sân bay Nội Bài là thay đổi căn bản phương thức quản lý từ thủ công sang điện tử, dựa trên việc ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin và áp dụng các chuẩn mực quốc tế.

Cụ thể, với việc triển khai thí điểm Hệ thống một cửa quốc gia đường hàng không và Hệ thống quản lý, giám sát tự động đáp ứng mục tiêu thay đổi phương thức quản lý từ thủ công sang phương thức quản lý trên dữ liệu điện tử, đảm bảo kết nối thông tin giữa 3 khâu trước thông quan, trong thông quan và khâu đưa hàng qua khu vực giám sát. Hệ thống CNTT đồng bộ tạo nên môi trường làm việc điện tử, doanh nghiệp có thể tương tác với hệ thống mọi lúc, mọi nơi. Kiểm soát, theo dõi hàng hóa đưa vào, đưa ra và tồn đọng của kho hàng không. Đặc biệt, cơ chế quản lý rủi ro sẽ được áp dụng xuyên suốt quá trình quản lý, giám sát hàng hóa để qua đó, kiểm soát, theo dõi được việc khai báo các chỉ tiêu thông tin của các hãng hàng không.

Việc hoàn thiện và đưa Hệ thống một cửa quốc gia đường hàng không và Hệ thống quản lý, giám sát tự động vào triển khai chính thức tại Nội Bài có ý nghĩa to lớn, khẳng định quyết tâm của ngành Hải quan tiếp tục đẩy mạnh công tác cải cách, hiện đại hóa và ứng dụng mạnh mẽ CNTT trong các lĩnh vực công tác của Cục Hải quan Hà Nội. Đây cũng sẽ là tiền đề để ngành Hải quan triển khai mở rộng đồng bộ tại các cảng hàng không trên toàn quốc. 

Lãnh đạo Tổng cục Hải quan cũng nhận định, việc triển khai Hệ thống sẽ đem lại cho cơ quan Hải quan nhiều lợi ích. Trong đó, quan trọng nhất là nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về Hải quan tại Cảng hàng không quốc tế, đặc biệt là trong quản lý, theo dõi, giám sát hàng hóa đưa vào, đưa ra, tồn đọng của kho hàng không và hoàn toàn được thực hiện tự động trên hệ thống. Qua đó giảm thời gian và khối lượng công việc cho công chức hải quan. Cùng một thời gian, công chức hải quan có thể làm được công việc nhiều hơn, hiệu quả hơn. Hơn nữa, hệ thống CNTT đồng bộ tạo nên môi trường làm việc điện tử, doanh nghiệp có thể tương tác với hệ thống mọi lúc, mọi nơi. Với mục tiêu nhanh hơn, minh bạch hơn, ít giấy tờ hơn và trên cơ sở thông tin cơ quan Hải quan cho phép trao đổi trực tuyến trên phầm mềm, các đơn vị đã tuân thủ chính xác việc đưa hàng hóa ra/vào kho, tiếp nhận và trả hàng nhanh chóng cho khách hàng. Đồng thời sự cải tiến này đã góp phần quan trọng để các doanh nghiệp có điều kiện cắt giảm chi phí nhân công, thời gian đi lại để giải quyết các thủ tục đưa hàng ra, vào khu vực cảng./.

Thế Quang