Căn cứ Luật Công đoàn, Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, Nghị định số 59/2023/NĐ-CP ngày 14/8/2023 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở và Điều lệ Công đoàn Việt Nam, Đoàn Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam mới đây đã ban hành Hướng dẫn số 37/HD-TLĐ về công tác tổ chức và hoạt động của Ban Thanh tra nhân dân.

Nhiều hội nghị, tọa đàm đã được các cấp công đoàn tổ chức nhằm góp ý vào dự thảo hướng dẫn công đoàn với việc tổ chức và hoạt động của Ban Thanh tra nhân dân.

Theo Hướng dẫn số 37/HD-TLĐ, cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp nhà nước có tổ chức công đoàn thì Ban Chấp hành Công đoàn phối hợp với người đứng đầu cơ quan, đơn vị; ban lãnh đạo doanh nghiệp thành lập Ban Thanh tra nhân dân (TTND) theo quy định tại Điều 60 và Điều 77 Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, Điều 21 và Điều 25 Nghị định số 59/2023/NĐ-CP.

Đối với cơ quan của tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, Ban Chấp hành Công đoàn cơ quan chủ động đề xuất, phối hợp với người đứng đầu cơ quan áp dụng thống nhất các quy định của Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, Nghị định số 59/2023/NĐ-CP, các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan, hướng dẫn của Đoàn Chủ tịch Tổng Liên đoàn và Điều lệ của tổ chức mình, quy định việc tổ chức, hoạt động Ban TTND trong quy chế thực hiện dân chủ.

Trường hợp do đặc thù của tổ chức, có nội dung áp dụng không phù hợp, sau khi thống nhất với người đứng đầu cơ quan và báo cáo cấp ủy cùng cấp, Ban Chấp hành Công đoàn cơ quan báo cáo công đoàn cấp trên trực tiếp bằng văn bản về nội dung không áp dụng. Công đoàn cấp trên trực tiếp thông báo ý kiến về việc chấp nhận hoặc không chấp nhận nội dung áp dụng trong thời hạn không quá 15 ngày.

Trường hợp cơ quan, đơn vị có tính chất đặc thù không tổ chức Ban TTND, Ban Chấp hành công đoàn cơ quan, đơn vị sau khi thống nhất với người đứng đầu cơ quan, đơn vị báo cáo công đoàn cấp trên trực tiếp bằng văn bản. Công đoàn cấp trên trực tiếp xem xét, quyết định và thông báo ý kiến cho công đoàn cơ quan, đơn vị biết trong thời hạn không quá 15 ngày.

Cơ quan, đơn vị có công đoàn sinh hoạt ghép thì Ban Chấp hành công đoàn sinh hoạt ghép sau khi thống nhất với người đứng đầu các cơ quan, đơn vị, báo cáo công đoàn cấp trên trực tiếp quyết định có thể thành lập Ban TTND theo quy định của pháp luật. Trường hợp không thành lập Ban TTND thì Ban Chấp hành công đoàn sinh hoạt ghép phân công cho 01 đồng chí cán bộ công đoàn ở cơ quan, đơn vị thực hiện các nhiệm vụ của Ban TTND ở từng cơ quan, đơn vị.

Khuyến khích công đoàn các doanh nghiệp, tổ chức khác có thuê mướn, sử dụng lao động theo hợp đồng lao động thuộc khu vực ngoài Nhà nước đề xuất, phối hợp với ban lãnh đạo doanh nghiệp, người đứng đầu tổ chức áp dụng thống nhất các quy định của Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, Nghị định số 59/2023/NĐ-CP, các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan, hướng dẫn của Đoàn Chủ tịch Tổng Liên đoàn và Điều lệ của doanh nghiệp, tổ chức mình, quy định việc tổ chức, hoạt động Ban TTND trong quy chế thực hiện dân chủ và công khai nội dung áp dụng để người lao động được biết. Phạm vi, nội dung, cách thức thực hiện không được trái hoặc hạn chế quyền thực hiện dân chủ của người lao động được quy định trong Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở và pháp luật khác có liên quan.

Về tiêu chuẩn, điều kiện thành viên Ban Thanh tra nhân dân, theo Hướng dẫn số 37/HD-TLĐ, căn cứ vào tiêu chuẩn, điều kiện thành viên Ban TTND quy định tại khoản 2 Điều 60 và khoản 2 Điều 77 Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, Ban Chấp hành Công đoàn cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp tìm hiểu, lựa chọn đưa vào danh sách giới thiệu nhân sự để bầu thành viên Ban TTND, đảm bảo người tham gia Ban TTND còn thời gian công tác tại cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp còn đủ 01 nhiệm kỳ Ban TTND hoặc trường hợp cần thiết thì giới thiệu người còn thời gian đủ 12 tháng tính đến kỳ Hội nghị cán bộ, công chức, viên chức, người lao động hoặc hội nghị đại biểu cán bộ, công chức, viên chức, người lao động (Hội nghị CBCCVCNLĐ) hoặc hội nghị người lao động lần kế tiếp.

Về số lượng thành viên Ban TTND, căn cứ quy định tại khoản 1 Điều 60 Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, khoản 2 Điều 21 Nghị định số 59/2023/NĐ-CP và căn cứ vào số lượng CBCCVCNLĐ, Ban Chấp hành Công đoàn cơ quan, đơn vị báo cáo cấp ủy dự kiến số lượng thành viên Ban TTND để trình Hội nghị CBCCVCNLĐ quyết định, Ban TTND ở cơ quan, đơn vị có số lượng thành viên là số lẻ, từ 3 đến 9 thành viên.

Căn cứ quy định tại khoản 1 Điều 77 Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, khoản 2 Điều 25 Nghị định số 59/2023/NĐ-CP và căn cứ vào số lượng người lao động, Ban Chấp hành công đoàn doanh nghiệp trao đổi với ban đại diện của tổ chức đại diện khác của người lao động ở cơ sở (nếu có), báo cáo cấp ủy dự kiến số lượng thành viên Ban TTND để trình Hội nghị NLĐ quyết định, Ban TTND ở doanh nghiệp có số lượng thành viên là số lẻ, từ 3 đến 9 thành viên.

Trường hợp cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp có tính chất đặc thù hoặc hoạt động phân tán thì căn cứ vào yêu cầu, nhiệm vụ, đặc điểm, tính chất tổ chức, hoạt động và điều kiện thực tế của cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp, sau khi thống nhất với người đứng đầu cơ quan, đơn vị, ban lãnh đạo doanh nghiệp và báo cáo cấp ủy, Ban Chấp hành Công đoàn đề xuất Hội nghị CBCCVCNLĐ hoặc Hội nghị NLĐ quyết định số lượng thành viên Ban TTND nhiều hơn 9 và là số lẻ, nhưng không quá 15 thành viên để bảo đảm hoạt động hiệu quả.

Bên cạnh các nội dung trên, Hướng dẫn số 37/HD-TLĐ cũng nêu rõ các nội dung liên quan đến việc bầu, công nhận thành viên Ban TTND, vấn đề cho thôi làm nhiệm vụ và kiện toàn thành viên TTND; Các hoạt động của Ban TTND; Trách nhiệm của công đoàn cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp…

PV.